Mühendislik ve hukuk, iki önemli ilgi alanında ahkam kesen, "geçkin" bir mühendisin kaleminden.

Ölçme Ayırma Klemensi / Akım Test Klemensi

Test-Disconnect Terminaller veya Test Klemensleri

Bir Schneider SM6-36 hücrede SEPAM röle değişimi işine başlarken, "enerjiyi kesmeden halledebilir miyiz?", "akım trafosu ucunu çok kısa süre söksek ne olur" filan gibi düşüncelere dalmış iken hücre AG bölümünde test klemenslerini görmek işi nasıl kolaylaştırdı bilemezsiniz.  
Türkçe aramalarda bu konuyla ilgili fazla sayfaya erişilemiyor ne yazık ki! "Test klemensi" araması, paratoner test klemensi sonuçlarını getiriyor. Aslında terminal bağlantı teknolojileri, işçiliği ve tasarımı kolaylaştıran pek çok ürün sunuyor ama işin endüstri tarafında olmayanlar için bu farklı ürünleri görmek düşük olasılık. Ülkemizde Klemsan markası 1974'ten bu yana üretim yapıyor ve alanlarında oldukça da iyiler.
 

Akım Ayırma ve Test Klemensleri 

Bilindiği üzere akım transformatörlerinde (current transformer, instrumental) uçlar, ya bir enstrümana bağlı olmalıdır ya da kısa devre edilmelidir, bir uç mutlaka topraklanmalıdır, açık uç (open circuit) bırakılması tehlikelidir. Bu yüzden akım trafosu ile yapılan işleri kolaylaştıracak özel test klemensleri üretilmiştir. Örneğin orta gerilim hücrelerinde, aşırı akım koruma röleleriyle akım trafoları arasında yer alan test-disconnect terminaller, ölçüm ve test işlemlerinde devrenin güvenli biçimde ayrılmasını sağlayan özel bağlantı elemanlarıdır. Bu terminaller, 6 mm²’ye kadar iletkenlerin bağlanabildiği sıkma noktalarına sahiptir ve röle devresini akım trafosundan ayırmadan test cihazlarının kolayca bağlanmasına olanak tanır. Böylece sistemin devreden tamamen çıkarılmasına gerek kalmadan hem işletme sürekliliği korunur hem de test işlemleri güvenli biçimde yapılabilir. Bu ürünler İngilizce sayfalarda test-disconnect terminal olarak geçmektedir.
Klemsan web sitesinden alınmış aşağıdaki görselde ürünün ana parçaları görülebiliyor. Altın renkli kısımlar test kovanı diye biliniyor ve ölçü aletinin uçlarını takmaya yarıyor. Ortadaki kayar bağlantı gevşetilerek terminal açık devre haline getirilebiliyor. Kısa iletken bağlantılar ve test kovanları yardımıyla şöntleme - köprüleme işi de kolayca yapılabilmekte. Bazı markalarda şönt parça da ürüne entegre, kayar bir mekanizmaya sahip olabiliyor. Aşağıdaki videoda örneği verilen elmex.net'in ürünü de bu özelliktedir.  
Test kovanlı ayırma klemensi (Klemsan)
  

Hem Ayırın Hem Kısa Devre Edin 

 
Nasıl kullanıldığını merak edenler için bir video hazırladık. Videoda, bu ürünün işe yaradığı örnek üç durum için adım-adım görsel anlatım bulacaksınız. İlk durum ampermetre veya koruma rölesi değişimi; ikincisi, harici bir ampermetre ile mevcut ölçümün doğrulanması; üçüncü ve son, akım enjeksiyonu ile koruma rölesi açtırma veya cihaz kalibrasyonu.
  

Uygulama ve Güvenlik Avantajı

Test-disconnect tip klemensler özellikle koruma rölelerinin periyodik doğrulama testlerinde büyük kolaylık sağlar. Akım trafosunun sekonder devresinin açık kalması, yüksek gerilim indüklenmesi açısından ciddi risk oluşturduğundan, bu terminaller test sırasında sekonder devresini kolayca kısa devre ederek güvenliği garanti altına alır. Bu özellik, 6 mm² kesitli ölçü kablolarında dahi düşük temas direnciyle güvenli bağlantı sağlar. Modern enerji tesislerinde bu tür terminaller, IEC 61869 ve IEC 60255 gibi standartlara uygun olarak test ve bakım süreçlerinin vazgeçilmez bir parçası hâline gelmiştir.

Airfryer Pişmanlıktır!

Airfryer Alıp Pişman Olanlar, Size Önce Sorunu; Sonra Çözümü mü sattılar? Airfryer Çılgınlığı: Nasıl da Kandırıldık!

(*Bunu yazmayı ne zamandır istiyordum, biraz AI desteği ile oldu, biraz da "konsept dışı" diyen olabilir, bakalım beğenilecek mi?)

Son birkaç yılda mutfak dünyasında bir devrim(!) yaşandı. Yağsız kızartma yapabilen mucizevi cihaz olarak tanıtılan Airfryer'lar herkesin mutfağına girdi. "Çok az yağla çıtır çıtır patates yapabilirsiniz!" dediler. "Kızartmalar artık sağlıklı!" dediler. "Temizliği çocuk oyuncağı!" bile dediler.

Önce Philips, Tefal gibi iyi (premium) markalar ile başladı şimdi üç harf marketlere ve giriş seviyesi markalara kadar düştü. Zamanımızın hastalığı: gezdiğiniz bir yeri mutlaka beğeneceksiniz, en iyi açılardan görsel paylaşılacak ya, aldığınız ürün için de öyle. Kimse "ben bundan bir şey anlamadım" demedi, herkes tavsiye etti. Büyük beklentilerle alanlar hayal kırıklığını itiraf edemediler. Bizdeki, mutfak tezgahının en kıymetli yerinden mutfağı yönetiyor, iş miş yaptığı yok! 

Airfryer pişmanlıktır

Peki, neden? Çünkü bu işin arkasında harika bir pazarlama stratejisi var: Önce sorunu sat, sonra da çözümü!

1. Önce Sorunu Yarat: "Normal Kızartma Sağlıksız ve Zor!"

Pazarlamacılar, size bir şey satmadan önce kafanıza bir “sorun” koyar. Airfryer’da da tam olarak bunu yaptılar:

  • "Derin yağda kızartmak sağlıksız!"

    • Tamam, ama insanlar yüzyıllardır kızartma yiyor. Öyleyse neden birden "büyük problem" oldu?
  • "Fırında yapınca aynı olmuyor!"

    • Fırında patates ya da tavuk yapmayı zaten biliyoruz. Ama bir anda "fırın yeterli değil" fikrini aşıladılar.
  • "Temizlik zor, mutfak yağ içinde kalıyor!"

    • Bir tava ve bir kapak yetmiyor mu? Hayır, artık Airfryer olmadan yaşanmaz!

Sorun yaratıldı mı? Evet! O zaman çözümü satmaya geçebiliriz...

2. Sonra Çözümü Sat: Airfryer ve Büyük Hayal Kırıklığı

Büyük umutlarla alınır, eve getirilir. İlk denemeler: Patates kızartması, tavuk butları, köfte... Ama bir şeyler eksik. Reklamlardaki gibi çıtır çıtır değil!

  • "Abi bu niye tam kızarmadı?"

    • Çünkü hava üfleyerek kızartma olmaz. Kızartmanın doğası gereği, yiyecekler yağın içinde pişer ve dışı kıtır kıtır olur. Ama burada sıcak hava dolaşıyor ve yüzeyi kurutuyor. Sonuç: Ne tam fırın, ne tam kızartma!
  • "Çok yağlı olmuyor ama biraz kuru mu?"

    • Bingo! Çünkü bu bir "fritöz" değil, sadece küçük bir turbo fırın.
  • "Hadi neyse, en azından temizliği kolaydır..."

    • Şaka mı yapıyorsunuz? O delikli tabağın aralarını temizlemek için diş fırçası mı kullanacağız?

İşte burada ikinci satış taktiği devreye giriyor:

"Bu temizliği çok uğraştırıyor diyorsanız, bizde düz tabak var, onu alın!" Bir de kağıtlarımız var, fırın tepsi kağıdından. Düz tabaktan veya kağıttan hava geçmeyeceğine göre zaten mucize suya düştü.

Başta delikli tabak sayesinde hava dolaşımı şahane diyordunuz? Şimdi düz tabak ve fırın kağıdı satıyorsunuz. Önce sorunu yarat, sonra çözümü sat.

3. Gürültüsü, Temizliği ve Ekstra Masraflar

Bu cihazın bir diğer büyük eksisi: Gürültüsü! Çalıştırdığınızda resmen bir uçak motoru çalışıyor gibi. Çıtırtılarla dolu mutfak hayalleriniz yerine, rüzgar tünelinde test sürüşü yapıyorsunuz.

Temizlik desen? O delikli plakanın aralarını temizlemek için saatlerce uğraş. Yetmedi, daha az uğraşmak için ekstra aksesuar almak zorundasınız. İşte plan bu: Önce sorun, sonra çözüm satışı (üstte rezistansın nasıl kirlendiğini gösteren videoları arayın bulacaksınız).

Bir de yer kaplama meselesi var. Mutfakta devasa bir siyah UFO gibi duran bu cihaz, sonunda toz koleksiyonuna dönüşüyor.

4. Sonuç: Tezgâhın Patronu Kim?

Şu an mutfağımıza bakıyorum. Airfryer en güzel köşede duruyor. Ama aslında mutfağın gerçek patronu, eski güzel tava ve ankastre fırınımız (gözünü sevdiğim Vestel, tavuk çevirme bile koymuş içine). Çünkü onlar her zaman iş görüyor.

Airfryer? O sadece bir mutfak süsü.

Siz de aldınız ama kullanmıyorsanız, yorumlara yazın. Belki "Toz Koleksiyoncuları Kulübü" kurarız!