Ölçme Ayırma Klemensi / Akım Test Klemensi

Test-Disconnect Terminaller veya Test Klemensleri

Bir Schneider SM6-36 hücrede SEPAM röle değişimi işine başlarken, "enerjiyi kesmeden halledebilir miyiz?", "akım trafosu ucunu çok kısa süre söksek ne olur" filan gibi düşüncelere dalmış iken hücre AG bölümünde test klemenslerini görmek işi nasıl kolaylaştırdı bilemezsiniz.  

Türkçe aramalarda bu konuyla ilgili fazla sayfaya erişilemiyor ne yazık ki! "Test klemensi" araması, paratoner test klemensi sonuçlarını getiriyor. Aslında terminal bağlantı teknolojileri, işçiliği ve tasarımı kolaylaştıran pek çok ürün sunuyor ama işin endüstri tarafında olmayanlar için bu farklı ürünleri görmek düşük olasılık. Ülkemizde Klemsan markası 1974'ten bu yana üretim yapıyor ve alanlarında oldukça da iyiler.

 

Akım Ayırma ve Test Klemensleri 

Bilindiği üzere akım transformatörlerinde (current transformer, instrumental) uçlar, ya bir enstrümana bağlı olmalıdır ya da kısa devre edilmelidir, bir uç mutlaka topraklanmalıdır, açık uç (open circuit) bırakılması tehlikelidir. Bu yüzden akım trafosu ile yapılan işleri kolaylaştıracak özel test klemensleri üretilmiştir. Örneğin orta gerilim hücrelerinde, aşırı akım koruma röleleriyle akım trafoları arasında yer alan test-disconnect terminaller, ölçüm ve test işlemlerinde devrenin güvenli biçimde ayrılmasını sağlayan özel bağlantı elemanlarıdır. Bu terminaller, 6 mm²’ye kadar iletkenlerin bağlanabildiği sıkma noktalarına sahiptir ve röle devresini akım trafosundan ayırmadan test cihazlarının kolayca bağlanmasına olanak tanır. Böylece sistemin devreden tamamen çıkarılmasına gerek kalmadan hem işletme sürekliliği korunur hem de test işlemleri güvenli biçimde yapılabilir. Bu ürünler İngilizce sayfalarda test-disconnect terminal olarak geçmektedir.

Klemsan web sitesinden alınmış aşağıdaki görselde ürünün ana parçaları görülebiliyor. Altın renkli kısımlar test kovanı diye biliniyor ve ölçü aletinin uçlarını takmaya yarıyor. Ortadaki kayar bağlantı gevşetilerek terminal açık devre haline getirilebiliyor. Kısa iletken bağlantılar ve test kovanları yardımıyla şöntleme - köprüleme işi de kolayca yapılabilmekte. Bazı markalarda şönt parça da ürüne entegre, kayar bir mekanizmaya sahip olabiliyor. Aşağıdaki videoda örneği verilen elmex.net'in ürünü de bu özelliktedir.  

  

Hem Ayırın Hem Kısa Devre Edin 

 

Nasıl kullanıldığını merak edenler için bir video hazırladık. Videoda, bu ürünün işe yaradığı örnek üç durum için adım-adım görsel anlatım bulacaksınız. İlk durum ampermetre veya koruma rölesi değişimi; ikincisi, harici bir ampermetre ile mevcut ölçümün doğrulanması; üçüncü ve son, akım enjeksiyonu ile koruma rölesi açtırma veya cihaz kalibrasyonu.

  

Uygulama ve Güvenlik Avantajı

Test-disconnect tip klemensler özellikle koruma rölelerinin periyodik doğrulama testlerinde büyük kolaylık sağlar. Akım trafosunun sekonder devresinin açık kalması, yüksek gerilim indüklenmesi açısından ciddi risk oluşturduğundan, bu terminaller test sırasında sekonder devresini kolayca kısa devre ederek güvenliği garanti altına alır. Bu özellik, 6 mm² kesitli ölçü kablolarında dahi düşük temas direnciyle güvenli bağlantı sağlar. Modern enerji tesislerinde bu tür terminaller, IEC 61869 ve IEC 60255 gibi standartlara uygun olarak test ve bakım süreçlerinin vazgeçilmez bir parçası hâline gelmiştir.