UYAP
üzerinden elektronik imza ile bilirkişi raporu teslimi olanağı yokken,
raporlar üç nüsha çıktı alınıp ıslak imza edildikten sonra ön bürolardan
taratılarak dosyasına girmekte idi. UYAP ile işlemler kolaylaştı ancak
alışkanlıklardan vazgeçmek zor oluyor.
5070 sayılı Elektronik İmza Kanunundan alıntıdır;
Güvenli elektronik imza
MADDE 4.- Güvenli elektronik imza;
a) Münhasıran imza sahibine bağlı olan,
b) Sadece imza sahibinin tasarrufunda bulunan güvenli elektronik imza oluşturma aracı ile oluşturulan,
c) Nitelikli elektronik sertifikaya dayanarak imza sahibinin kimliğinin tespitini sağlayan,
d) İmzalanmış elektronik veride sonradan herhangi bir değişiklik yapılıp yapılmadığının tespitini sağlayan,
Elektronik imzadır.
Güvenli elektronik imzanın hukukî sonucu ve uygulama alanı
MADDE 5.- Güvenli
elektronik imza, elle atılan imza ile aynı hukukî sonucu doğurur.
Çoğu bilirkişi MS Word veya Open Office vb. kelime işleme yazılımları ile rapor yazmaya alışkındır. Oysa UYAP'a elektronik imza ile yüklemek için UDE adlı bakanlığın kendi yazılımını kullanmak şart oldu. UYAP dosya editörü adlı yazılım *.udf uzantılı dosyalar üretiyor ve elektronik imza imkanı veriyor. (edit) UDE'nin Word kadar yetenekli bir yazılım olmadığı aşikardır. Word'e alışkın bilirkişiler UDE'ye alışmamakta direniyorlar. Hak vermek de gerekir zira UDE içinde tablo ve fotoğraf düzenlemek daha zor. Üstelik dosya boyutu sınırlamaları da var.
Bilirkişi arkadaşların zorlukları aşmak için -bence sakıncalı- bir yol bulduklarını sıklıkla görüyorum. Yöntem şöyle: rapor eskiden olduğu gibi Word ile düzenleniyor. İmzalar kısmına bilirkişi isim veya isimleri ile birlikte e-imzalıdır ibaresi yazılıyor. Sonra da PDF formatına dönüştürülüyor. UDE ile bir kapak sayfası hazırlanıyor. "Mahkemenizin ... sayılı dosyasında hazırlanan rapor ekte sunulmaktadır" mealinde bir cümle ile birlikte bu udf uzantılı dosya e-imza edilerek eki PDF asıl raporla birlikte UYAP'a yükleniyor. Kalemdeki katipler de bu şekilde işleme alıyorlar.
Sakıncayı görmüş olmalısınız, asıl raporda ne ıslak, ne de elektronik imza var. Tek kişinin görevli olduğu raporlarda kısmen sakıncası az olabilir, zira kapağı yükleyen kişi ekinden de bizzat sorumludur. Peki ya heyetler? Siz PDF asıl raporda mutabık kaldınız ve udf kapağı imzaladınız diyelim. Peki raporu UYAP'a yükleyecek olan bilirkişi, raporu yüz seksen derece tersine çevirerek yüklerse? Küçük ihtimal de olsa, adaletin arandığı bir sistem buna izin vermemelidir. Daha naif bir ihtimali konuşalım. Rapor, mutabık kalınan haliyle yüklendi diyelim. Tebligattan sonra itirazlar yükseldi ve raporda fahiş bir hata yapıldığı, hatta heyetin bilirkişi kuruluna şikayet edildiği anlaşıldı. Ben bu bilirkişi kurulunda olsam ve "bu raporda mutabık değilim, hatalı halinden sorumlu değilim, rapor değiştirilmiştir" diyerek inkâr etsem başım ağrır mı?
Bu sakıncalı metod sanki, içtihatmışçasına kullanılmaya devam ediliyor. İtiraz etseniz "bozguncu" oluyorsunuz. "Yukarı mahallede bir yalan söyle, aşağı mahallede duy kendin inan." Çok tecrübeli bilirkişi arkadaşlar bile bu hataya düşüyor.
Katipler, hakimler ve bölge bilirkişi kurulları bu sakıncalı hale son vermelidir.
Bundan 3-5 yıl sonra bu sebeple istinaftan, Yargıtay'dan dönen dosyalar olacağına ihtimal vermelisiniz.